بي‌خيال آن سوي ديوار؟!
احمد عزيزي٭
ظاهرا بي‌خيالي بر سر تحولات روزافزون بيروني عادتي شده براي‌مان بي‌خيال آثار سنگ اندازي‌هاي روزافزون از آن سوي ديوار! صدور قطعنامه دوم شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، با سوغات خطر محتمل و ارجاع مجدد پرونده هسته‌اي كشورمان به شوراي امنيت از يادمان نرفته بود كه چشم‌مان به برگزاري نشست شوراي حقوق بشر سازمان ملل روشن شد با قطعنامه‌اي بي‌سابقه و مخاطره برانگيز، خواهان تشكيل يك كميته حقيقت‌ياب مستقل بين‌المللي در باب اعتراضات جاري و شيوه برخورد با معترضان. عرابه‌اي سنگين در راه چه بخواهيم يا نخواهيم. چه همكاري بكنيم يا نكنيم؛ گام‌هايي تدريجي و حساب شده در راستاي امنيتي كردن جايگاه كشورمان در عرصه سياست جهاني. در برابر اين گام‌ها چه كرده‌ايم؟ هيچ جز تكرار همان مواضع نخ‌نما و باورناپذير پيشين؛ با وابسته خواندن فله‌اي معترضان و حواله دادن اقدامات و اتهامات آن سوي ديوار به ترس و دلهره دشمن از ميدان‌داري بيروني‌مان فراز اقتدار نظامي‌مان يا حتي فراگيري قدرت نرم‌مان. نوعي ساده‌انگاري و چه بسا بدتر نوعي خودفريبي يا پشت گوش انداختن واقعيت‌هايي جانكاه! تأثيرات تحولات دروني بر تحولات بيروني را كه نمي‌شود انكار كرد، يا پشت گوش انداخت. البته كه تنها هيزم خشك و آماده را مي‌توان به آتش كشيد. با اقداماتي توجيه‌ناپذير در حوزه‌هاي امنيتي، انتظامي و قضايي كه نبايد بنزيني بر آتش درگير ريخت! نمي‌توان سر زير برف، نقش تحولات فاجعه بار دروني بر فراگرد دشمني‌ها را ناديده گرفته و بي‌خيال سامانه‌هاي حكمراني خوب شد و بي‌اعتنا به گسست و زوال سرمايه‌هاي ملي؟ بي‌خيال فروپاشي سرمايه‌هاي انساني؟ بي‌دغدغه بيكاري و سرخوردگي نسل جوان از دستيابي به آينده‌اي مطمئن و نويدبخش؟! بر سر گام‌هايي ممكن و متأسفانه برداشته نشده در درون كه سخن بسيار است و بسيار هم گفته شده؛ گام‌هايي اساسي چون اصلاح ساختاري سامانه‌هاي انتخاب آزاد و آزاد‌سازي رسانه‌ها
براي مثال در جايگاه يك ديپلمات سابق اما حرف از ساز و كارهاي ممكن در ميدان سياست خارجي، موثر بر تحولات دروني بايد زد. از آن هم البته كم نگفته‌اند.
اول از همه گام ملي در راستاي تشكيل يك كميته حقيقت‌يابي، كميته‌اي اما نه دستچين از تنها خودي‌ها، كه مستقل فراگير و باورپذير با حضور سرآمداني دانا، دلسوز و مقبول كم هم كه نداريم؛ و خدا را شكر شخصيت‌هاي بي‌طرف شناخته شده و مقبول جهاني هم اگر باشند، چه بهتر.
اول تصويب هر چه سريع‌تر الزامات گروه ويژه اقدام مالي (FATF) در مجمع تشخيص مصلحت، در راستاي شفاف‌سازي مبادلات‌مان و همسازي با موازيني مقبول نزد تقريبا همه اعضاي جامعه جهاني قيد دردسرهاي شناخته و ناشناخته احتمالي را هم بايد زد.
كار دوم بازسازي فوري و عملگرايانه فراگرد رفع تحريم‌هاست، با پرهيز از پافشاري بر رويكردهايي ناشدني در راستاي احياي برجام. شايد مهم‌تر از همه به لحاظ نقش آن در ايجاد گشايشي در گذران مردم و دميدن جاني تازه در ارزش پول ملي. حلاوت آثار زايل‌كننده زيان‌هاي احتمالي نيست؟
در اين ميان البته به ضرورت فراگير ساختن مناسبات‌مان با بازيگران مهم عرصه سياست جهاني كه نمي‌توان اشاره نكرد تك‌سونگري و گذاشتن همه تخم‌مرغ‌ها در سبد بازيگراني خاص را - با هر حساب و كتابي - سياستي به‌جد و به‌واقع مغاير با منافع بلندمدت ملي و معارض اصل استقلال مصرح در قانون اساسي بدانيم.
قائم‌مقام اسبق وزارت امور خارجه